با فواید نهال‌شانی و حفاظت از درختان آشنا شوید
قسمت اول
هفته‌نامه دهقان/طاهره صمدی
درخت یکی از زیباترین مظاهر طبیعت است. همچنان نماد آبادانی و شاخص سبزی و خرمی و مظهر زنده‌گی و باعث تلطیف هوا و موجب آسایش و رفاه مردم و صفا و پاکی طبیعت می‌باشد.
فواید درخت و نهال‌شانی
برای پی بردن به اهمیت درخت و نهال‌شانی و نقش آن‌ها در حفظ طبیعت و زنده‌گی انسان، تعدادی از فواید آن را برای شما بیان می‌کنیم:
۱- زیبا‌کننده طبیعت
طبیعت بدون درخت، ناموزون و زشت می‌گردد. وجود جنگل و درخت در صحنه طبیعت و زنده‌گی انسان، باعث زیبایی، شادی، سبزی، آسایش، رفاه، صفا، پاکی و طراوت می‌شود.
۲- مایه حیات انسان و حیوان
نهال‌ها نبض زمین هستند و مایه حیات انسان و حیوان و حتی بعضی از گیاهان، زیرا نهال‌ها با جذب گازهای سمی از جمله کارین‌دای‌اکساید و تولید اکسیجن که یکی از اساسی ترین نیازهای حیات انسان و حیوان است، باعث دوام حیات انسان و سلامت چرخه طبیعت می‌شوند. کمبود نهال‌ها و تخریب و نابودی جنگل ها به ویژه در این عصر دود و زنده‌گی ماشینی، موجب انقراض نسل انسان و حیوان خواهد شد.
۳- تامین تغذیه حیوانات
برگ و شاخه‌های نهال‌ها بخش مهمی از تغذیه حیوان و گاه انسان را فراهم می‌سازند و در تولید گوشت مصرفی انسان (با تغذیه حیوان‌ها از گیاهان) نقش اولیه را دارند.
۴- استفاده در صنایع چوب‌بُری
چوب نهال‌ها در صنایع چوب‌بری و تأمین بخش مهمی از وسایل مورد نیاز زنده‌گی انسان نقش اساسی دارند.
۵- جلوگیری از فرسایش خاک
نهال‌ها می‌توانند در جلوگیری از فرسایش خاک زراعتی و مفید زمین در هنگام سیل نقش مهمی داشته باشند.
۶- معتدل کردن آب و هوا
نهال‌ها در تغییر و تبدیل آب و هوا و اعتدال آن نقش به سزایی دارند. تشکیل جنگل و توسعه آن، نه تنها تاثیر اساسی در روند آب و هوا دارد، بلکه در حشر و نشر پرنده‌گان، چرنده‌گان و دیگر حیوانات اهلی و وحشی و نهایتاً تعادل در چرخه طبیعت نقش ارزنده‌ای دارد.
۷- موثر در رشد گیاهان
سایه و ریشه ی نهال‌ها ، در حفظ و رشد گیاهانی که نمی‌توانند ریشه‌ی خودشان را برای جذب آب به اعماق زمین بفرستند و یا طاقت تحمل تابش مستقیم نور خورشید را به ویژه در فصل گرما و تابستان ندارند و یا نمی‌توانند در مقابل باد و باران‌های تند مقاومت نمایند، تأثیر به سزایی دارند.
۸- در فصل پاییز کشاورزان، باغداران و گل و گیاه کاران از کود ساخته شده از انبوه برگ نهال‌ها استفاده لازم را می‌نمایند.
در پاییز، انبوه برگ ریخته شده از نهال‌ها می‌تواند «ابرکود» متراکمی بسازد که هوموس یا سیاه‌خاک (گیاخاک) نامیده می‌شود. این ماده خاصیت «گلوئیدی» دارد و نگهداری آب توسط خاک را افزایش می‌دهد. هوموس، مواد معدنی خاک را نیز جذب می‌کند و از هرز رفتن آن‌ها جلوگیری می‌نماید. لذا هوموس را با خاک مخلوط می‌کنند تا مواد مغذی ضروری برای رشد گیاه را تأمین نماید.
۹- استفاده برای داروسازی و عطاری:
بسیاری از نهال‌ها از قدیم الایام، در صنعت داروسازی و عطاری و حتی به دست آوردن نوعی چسب مورد استفاده قرار می‌گیرند، مثلا بهترین ماده ضدعفونی‌کننده از برگ درخت سدر و سنجد، بهترین رنگ مو از درخت حنا، بهترین مواد خوشبوکننده از چوب درخت عرعر و بهترین نوع عطر برای رفع خستگی در کارگاه هایی که می‌خواهند ظرفیت تولیدی شان را بالا ببرند، از درخت سرو به دست می‌آید.
۱۰- مبارزه با فرسایش و حفظ و تولید خاک:
جنگل به کمک شاخ و برگ نهال‌ها از سرعت باد می‌کاهد و با ریشه گیاهان، خاک را حفظ می‌کند و مانع ایجاد فرسایش می‌شود. به علت آرام بودن هوای داخل جنگل، تبخیر بسیار ناچیز بوده و خطر خشک شدن خاک که از شرایط مهم آغاز فرسایش است، از بین می‌رود.
۱۱- درخت میوه:
میوه بسیاری از نهال‌ها مورد استفاده انسان و حیوان است، به طوری که می‌تواند در تغذیه انسان و تأمین ویتامین‌های مورد نیاز او تأثیر به سزایی داشته باشد. در فواید گیاه و گیاه خواری در دستورات پزشکی و حتی دینی توصیه‌های زیادی شده است.
۱۲- تفرجگاه انسانها:
توسعه فضای سبز شهری در جهت کاهش آلوده‌گی‌های کیمیاوی هوای شهرها در کنار عواملی هم‌چون ایجاد منابع گذران اوقات فراغت برای شهروندان از جمله ضروریات زنده‌گی شهرنشینی می‌باشد. فضای سبز عامل مهمی در جلوگیری از آلوده‌گی‌های مختلف نظیر آلوده‌گی هوا، آلوده‌گی‌های صوتی، تقلیل دما، افزایش رطوبت نسبی و جذب گرد و غبار می‌شود و یکی از مهمترین اثرات فضای سبز درون شهرها باعث شده تا زنده‌گی کردن در جامعه شهری و صنعتی‌شده را برای انسان قابل تحمل کند.
نقش فضای سبز در تقلیل دما، افزایش رطوبت نسبی و جذب گرد و غبار: فضای سبز درختی با توجه به وسعت سطح برگی خود نسبت به سایر اشکال گیاهی می‌تواند از طریق تعرق سبب افزایش رطوبت نسبی، کاهش دما و تلطیف هوا گردد. نهال‌ها دما را کاهش داده، هوا را به حرکت و جریان وا می‌دارند و از خشکی هوا جلوگیری می‌کنند. همچنان که می‌دانیم فضای سبز به عنوان بخش جاندارِ ساخت کالبدی شهر از عملکردها و بازدهی مختلف برخوردار است. اما بهترین بازدهی آن بهبود شرایط محیط زیست، کاهش آلوده‌گی هوا، تأثیر مثبت بر چرخه آب در محیط زیست و افزایش کیفیت آب‌های زیرزمینی است. افزایش نفوذپذیری خاک و کاهش آلوده‌گی صوتی را باید بر این فهرست افزود.
۱۳- تأثیر در تعدیل آب و هوای یک منطقه:
وجود رستنی ها و به خصوص جنگل در تعدیل حرارت محیط مؤثر است و حرارت فصلی و روزانه سطح زمین را متعادل می‌کند و باعث اعتدال آب و هوا می‌شود زیرا در تابستان قسمتی از انرژی حرارتی خورشید را جذب نموده و باعث تقلیل حرارت زمین می‌گردند و در زمستان به منزله روپوشی برای آن به شمار رفته و مانع از دست دادن حرارت آن می‌گردند.
۱۴- تأثیر در تلطیف هوا:
به طور کلی گیاهان سبز در نتیجه عمل کاربن‌گیری مرتباً گاز کاربنیک هوا را که در اثر تنفس موجودات زنده و فعل و انفعالات کیمیاوی و آلوده‌گی‌های محیط زیست وارد هوا می‌شوند جذب نموده و گاز اکسیجن را که یک ماده حیاتی برای موجودات زنده به شمار می‌رود، پس می‌دهند. در مجموع حدود ۶۰ درصد از اکسیجن مصرفی به وسیله فضای سبز تأمین می‌شود؛ از این رو تلطیف هوا و تأمین اکسیجن مورد نیاز جانداران از فواید مهم جنگل و فضای سبز است.
۱۵- نظم‌دهی گردش آب:
جنگل با افزایش رطوبت هوا و جذب باران، نفوذ آب در خاک و انجام نقش مادر برای چشمه ها و رودخانه ها و نیز استفاده نهال‌ها از آب‌های زیر زمینی، نقش مهمی در نظم‌دهی گردش آب در طبیعت بازی می‌کند.