برنامه‌های مدیریت آب در وزارت زراعت
مهرداد احمدی
کارمند دفتر مطبوعات وزارت زراعت
منبع: روزنامه ۸صبح
مدیریت منابع آبی، در صدر برنامه‌های دولت افِغانستان قرار گرفته و زارت زراعت به عنوان یکی از نهادهای مهم سکتوری، اجرای برنامه‌های گسترده‌ای را در این زمینه برای سال جاری خورشیدی روی‌دست گرفته است.
ساخت شبکه‌های جدید آبیاری و تنظیم آب‌ریزه‌ها، دو برنامه‌ی مهمی در راستای جلوگیری از ضایع شدن آب زراعتی، افزایش محصولات، پاسخ‌دهی به تقاضای شهروندان و کاستن از پیامدهای منفی تغییرات اقلیمی در کشور اند و کار این برنامه‌ها در هفته «آب و برق»، رسماً به دستور رییس‌جمهور در مناطق مختلف کشور آغاز شد. دولت افغانستان، ۱۴۰۰ را سال ثبات و تحرک نام‌گذاری کرده و مدیریت و تنظیم منابع آبی از مهم‌ترین برنامه‌ها در این سال است.
ساخت شبکه‌های جدید آبیاری
ساخت شبکه‌های جدید آبیاری، از مهم‌ترین برنامه‌های وزارت زراعت، آبیاری و مالداری است و کار ساخت ۱۲۷ شبکه آبیاری از سوی این وزارت در همین روزهای اخیر شد. ارزیابی‌ها نشان می‌دهد که با ساخت این شبکه‌ها، ۵۳هزارو ۷۰۷هکتار زمین زراعتی تحت پوشش آبیاری قرار می‌گیرد. در عین‌حال، تحقیقات ثابت کرده که با ساخت شبکه‌های جدید آبیاری، بین بیست‌وپنج تا سی درصد میزان حاصلات زراعتی در مناطق تحت پوشش این شبکه‌ها افزایش می‌یابد.
ساخت این شبکه‌ها، از یک‌جانب به افزایش محصولات زراعتی، ایجاد فرصت‌های جدید شغلی، تامین مصوونیت غذایی و در کل به بهبود وضعیت اقتصادی و شرایط زندگی مردم کمک می‌کند، از جانب دیگر از ضایع شدن بیست تا سی درصد ضایعات آب جلوگیری می‌کند. جلوگیری از ضایع شدن آب‌های زراعتی، مهم‌ترین اقدامی برای مقابله با پیامدهای منفی خشک‌سالی احتمالی می‌تواند باشد.
وزارت زراعت، آبیاری و مالداری برای ساخت این شبکه‌های جدید آبیاری، یک میلیارد و ۳۸۲میلیون و ۸۵۵هزار و ۹۸۳ افغانی هزینه درنظر گرفته است و این هزینه توسط بانک جهانی، بانک انکشاف آسیایی و «IFAD» تمویل می‌شود. با ساخت این شبکه‌های آبیاری، مدیریت آب‌های زراعتی بهبود یافته و فرصت‌های شغلی و میزان حاصلات زراعتی بیشتر می‌شود. مدیریت آب، از برنامه‌های مهم دولت افغانستان است و در این راستا، تاکنون گام‌های ارزشمندی برداشته است.
وزارت زراعت، آبیاری و مالداری در حالی کار ساخت شبکه‌های جدید آبیاری را شروع کرده که سال گذشته ۹۷هزار هکتار زمین با استفاده از پروژه‌های اجرا شده توسط وزارت زراعت، تحت کشت قرار گرفت.
تنظیم آب‌ریزه
تنظیم آب‌ریزه از جمله اقداماتی است که می‌تواند به جبران کمبود آب‌های زیرزمینی، از جاری شدن سیلاب، فرسایش خاک و هدر رفتن آب‌های برف و باران جلوگیری کند. آب‌ریزه شامل حفر چقورک‌هایی در مناطق سیل‌خیز می‌شود که در نتیجه‌ی آن آب‌های برف و باران جذب زمین شده و هم‌چنین از طریق ساخت جویچه‌های کوچک باهم دیگر وصل شده و از پراکنده و ضایع شدن آب جلوگیری می‌شود. یکی از پیامدهای شدیداً منفی و تاثیرگذار تغییرات اقلیمی خشک‌سالی و افزایش سیلاب‌ها می‌باشد و افغانستان که هم‌اکنون با این پیامدها مواجه است، تنظیم آب‌ریزه‌ها می‌تواند از تاثیرات منفی این تغییرات تاجایی بکاهد.
وزارت زراعت، آبیاری و مالداری، برای این‌که بتواند با پیامدهای منفی و شدیداً تاثیرگذار تغییرات اقلیمی مبارزه کند، در این هفته کار ساخت ۱۵۱هزار هکتار آب‌ریزه را در بیست‌وپنج ولایت شروع کرد و این اقدام به بهبود وضعیت آب‌های زیرزمینی که طی خشک‌سالی اخیر شدیداً متاثیر شده، کمک می‌کند. تنظیم آب‌ریزه‌ها برعلاوه‌ی این‌که به افزایش آب‌های زیرزمینی کمک می‌کند، می‌تواند برای حفاظت از خاک، کاهش آلودگی هوا، احیا و حفاظت از جنگلات طبیعی، چراگاه‌ها، تقویت سیستم چرخشی آب و تداوم حیات نباتات کوهی نیز موثر واقع شود.
با این‌حال، وزارت زراعت انتظار دارد که با اجرای پروژه بزرگ تنظیم آب‌ریزه‌ها در بیست‌وپنج ولایت تا ماه قوس امسال، در بهبود اقتصاد ملی، جلوگیری از تخریبات سیلاب و ایجاد فرصت‌های شغلی برای شهروندان کمکی کرده باشد. این وزارت، برای اجرای پروژه تنظیم ۱۵۱هزار هکتار آب‌ریزه، یک میلیارد و هفت‌میلیون و ۲۸۵هزار و ۶۹۶ افغانی هزینه درنظر گرفته شده و این هزینه توسط دولت افغانستان، بانک جهانی، بانک انکشاف آسیایی، دفتر همکاری‌های آلمان، دفتر همکاری‌های سویس، اتحادیه اروپا، صندوق‌های وجهی تغییر اقلیم یا GEF و دفتر همکاری‌های ایتالیا تامین می‌گردد. افغانستان از شمار آسیب‌پذیرترین کشورها در برابر تغییرات اقلیمی است و از این ناحیه مشکلاتی چون خشک‌سالی و سرازیر شدن سیلاب‌ها را تحمل کرده است.
بهره‌برداری شبکه‌های جدید آبیاری
وزارت زراعت، آبیاری و مالداری، در عین‌حال روند بهره‌برداری از ۱۳۳ شبکه آبیاری را که توسط این وزارت در ولایت‌های مختلف ساخته شده است نیز، در همین هفته آغاز کرد. این شبکه‌ها به منظور استفاده بهتر از آب، افزایش حاصلات زراعتی در ولایت‌های یازده ولایت ساخته شده و با ساخت این شبکه‌ها ۵۶هزار و ۸۴۳هکتار زمین زراعتی در سال جاری خورشیدی تحت پوشش آبیاری قرار می‌گیرد. بهره‌برداری این پروژه‌ها فصل تازه‌ای در عرصه زراعت می‌گشاید.
وزارت زراعت، آبیاری و مالداری برای ساخت این شبکه‌ها در یازده ولایت، ۴۲۶ میلیون و ۵۲۵هزار و ۵۸۹ افغانی هزینه کرده است. افزایش پایدار حاصلات زراعتی، کاهش فقر، بهبود مصونیت غذیی، جلوگیری از ضایعات آب، کاهش تاثیرات منفی خشک‌سالی، افزایش صادرات محصولات زراعتی از اهداف ساخت این شبکه‌های آبیاری است. تطبیق و بهره‌برداری این پروژه‌ها باعث بلند بردن سطح درآمد دهقانان، ایجاد فرصت‌های شغلی و افزایش ساحات زراعتی می‌شود و در عین‌حال افزایش ۲۰ تا ۳۰ درصدی حاصلات زراعتی و به همین مقیاس میزان ضایعات آب‌های زاعتی کاهش می‌یابد.
با این‌حال، هرچند دولت افغانستان در این روزها درگیر مسایل امنیتی و سیاسی است و این درگیری‌ها و کاهش بارندگی‌ها در زمستان گذشته، شهروندان کشور را نسبت به وضعیت اقتصادی آینده نگران ساخته است، اما اجرای این برنامه‌ها توسط وزارت زراعت، می‌تواند نویدی برای جلوگیری از بدتر شدن وضعیت اقتصادی کشور باشد.
