ضرورت سرمایه‌گذارِی درآمدِ افزایش تولید، روی پرورش منابع تولید
ادامه‌دارترین خبری که این روزها راجع به زراعت افغانستان می‌شنویم و پی هم نشر می‌شود، گزارش‌های خوبی و خوش‌آیندی است. خبرهایی که حکایت از افزایش حاصلات زراعتی در سراسر افغانستان دارد. تازه‌ترین خبرها، حکایت از افزایش ۹۸ درصدی خربزه‌ی بادغیس و افزایش ۲۵ درصدی حاصلات انجیر ولایت هرات دارد. هم‌چنان از همه تازه‌تر، افزایش حاصلات خربزه‌ی ولایت کندز نسبت به سال گذشته، از دیگر خبرهای تازه‌ی این روزها در بخش زراعت است. این خبرها، هم‌چنانی که بازار افغانستان را پر از محصولات داخلی می‌سازد، باعث می‌شود که جیب دهقانان پُرتر شود.
چیزی را که باید توجه کرد، این است که دهقانان می‌توانند با حاصلات گسترده‌ی امسال، افزون بر حل مشکلات مالی‌شان، روی درآمدهای‌شان برای سال آینده نیز سرمایه‌گذاری کنند. این سرمایه‌گذاری‌ها می‌تواند ساخت یک ذخیره‌ی آب از بهر احتیاط خشک‌سالی باشد یا هموارکاری زمین‌های‌شان یا هم افزایش مقدار زمین‌های‌شان برای درآمد بیش‌تر.
اگر دهقانان بر منابع درآمدشان ارج بگذارند و روی رشد چشمه‌های عایداتی‌شان از طریق سرمایه‌گذاری در سال‌هایی که حاصلات‌شان بیش‌تر و درآمدشان بالاتر بوده است، کار کنند؛ واضح است که در سال‌های بعدی نیز می‌توانند با تقابل مشکلات احتمالی نیز، همان میزان درآمد یا حتا در صورت نبود مشکلات، درآمد بیش‌تر از آن را داشته باشند.
پایدارسازی بیش‌تر بودن حاصلات، از طریق توجه و سرمایه‌گذاری به منابع درآمد، دهقانان را قادر می‌سازد که در سال‌های بعدی به رشد بیش‌تر درآمد برسند و از حالت عادی بکار و بخور بیرون شوند. رشد اقتصاد دهقانان در یک‌سال، اگر به صورت بهتر توسط خود دهقانان مدیریت شود، می‌تواند در سال‌های آینده، باعث افزایش و گسترده‌شدن کاروبار و درآمدشان شود.
اگر دهقانان بتوانند با افزایش تولیدکننده‌گی منابع درآمدشان، باعث رشد اقتصادی خودشان شوند، نیز قادر می‌شوند که با تولیدشان به صورت معیاری‌تر برخورد کنند و حتا با استفاده از امکانات به بازارهای دومی که نیاز بیش‌تر و تولید کم‌تر دارد، دست‌رسی پیدا کنند و عایدشان را چندبرابر بسازند.
ممکن است که پالیزکاران کندز و بادغیس، امسال دو برابر و یا حتا بیش‌تر از دوبرابر سال گذشته درآمد داشته باشند، اما باید با درآمد افزودی چی کنند؟ اگر این درآمد را کلاً خرج یا به قول عام «کته‌خرجی» کنند هم می‌توانند، یا هم اگر بخش افزایشی این درآمد را روی تولید سال‌های آتی سرمایه‌گذاری کنند نیز می‌توانند. ضرورت است که دهقانان تشخیص بدهند که سال‌های گذشته چرا نتوانستند به اندازه‌ی امسال درآمد داشته باشند؟ آنان می‌توانند همان مشکل را تشخیص بدهند و از درآمد اضافی امسال، برای سال آینده روی حل آن مشکل سرمایه‌گذاری کنند تا بتوانند سال آینده حاصلات و درآمد بیش‌تر از امسال و یا حداقل برابر با تولید امسال داشته باشند.
بی‌توجهی به مشکلات احتمالی با وجود داشتن پول برای حل آن‌ها، کار درستی نیست. وقتی دهقانی در بادغیس از پول افزایش درآمدش بتواند ذخیره‌ی آبی برای مزرعه‌اش بسازد، چرا این پول را ول‌خرجی کند؟ ذخیره‌ای که می‌تواند درآمدش را برای سال آینده پایدار بسازد، نیاز اساسی دهقان است.
باید روی‌کرد دهقانان نسبت به پرورش منابع تولیدشان تغییر کند و کاملاً همه‌چیز را به آب‌وهوا و بادوباران نسپارند، باید امکانی فراهم شود تا در صورت خشک‌سالی، از کم‌ترین میزان بارنده‌گی هم استفاده‌ی زیاد و کافی صورت بگیرد و حاصلات مزارع حداقل کافی باشد.